Genç kuşaklardan okurlarla konuşuyorum. Yeni çıkan kitapları kaçırmıyorlar. Son yıllarda neler yayımlanmışsa hepsini okumuşlar neredeyse. Hepsinin üstüne kafa yormuşlar. İlginç yorumlar üretiyorlar. Yargılıyorlar. Sevdiklerini keyifle övüyorlar, sevmediklerini mırın kırın etmeden açıkça söylüyorlar.
Elbette sevindirici bir durum bu.
Ama aynı okurlarla konuşurken, bir de bakıyorum, Orhan Kemal’i okumamışlar, Sabahattin Ali’yi okumamışlar, Dıranas’ı okumamışlar, Yaşar Kemal’i okumamışlar.
Yaşadıkları günde ne yayımlanıyorsa okuyorlar. Uzak geçmişlerin bir yana, daha dünün edebiyatıyla bile ilgileri ansiklopedik bilgilerle sınırlı. Ya da kulaktan dolma bir-iki cümleyle.
“Yaşar Kemal büyük yazar” diyorlar.
“Orhan Kemal büyük yazar” diyorlar.
“Kemal Tahir büyük yazar” diyorlar.
Okumadan.
Ya da bu yazarların adları anılınca susuyorlar.
Okumadıkları için.
***
Klasikleri bir yana bırakalım, Batı ülkelerinde Steinbeck’ler, Remarque’lar, Gide’ler hâlâ okunuyor. Yapıtları kitapçı raflarından inmiyor. Yeni yazarlar kadar hızlı satmıyorlar gerçi, ama sürekli okurları var.
Genç okur, “best seller” listelerine girmiş ya da ödül almış, eleştirmenlerce övülmüş yeni kitaplarla ilgilenirken ülkesinin yakın edebiyat tarihini biliyor, okuduğu örneklerle o bilgisini zenginleştirmiş, yaşamına geçirmiş oluyor.
Her kitap türünde böyle bu. “Pembe roman”sa, sadece bugünün pembe romanı değil, dünün Gotik romanları da okunuyor. Dedektif romanlarına meraklı bir okur, Conan Doyle’u sadece televizyondaki Sherlock Holmes dizilerinden, filmlerinden tanımıyor.
***
Romandan örnek vereyim. Bugün Halide Edip’in Sinekli Bakkal’ını, Halikarnas Balıkçısı’nın Aganta Burina Burinata’sını, Yakup Kadri’nin Yaban’ını, Kemal Tahir’in Kelleci Memet’ini, Orhan Kemal’in Bereketli Topraklar Üzerinde’sini, Orhan Hançerlioğlu’nun Bordamıza Vuran Deniz’ini bulmak için kimbilir kaç kitapçı dolaşmak gerekecek?
Değerlendirme yapmadan aklıma ilk gelen kitapları sıraladım. Listeye daha niceleri eklenebilir.
Bunları yayımlandıkları zaman okuma olanağını bulamamış gençler, sonradan okuma gereksinmesini pek duymuyorlar. Genelleme yapmıyorum elbet, hiçbiri okumuyor demiyorum. Ama konuştuğum gençlerin çoğu İnce Memet’in, Demirciler Çarşısı Cinayeti’nin kapağını bile açmadan Yaşar Kemal’i değerlendirmeye kalkıyor.
Okuyun diyorum. Yeni çıkan kitapları elbette okuyun. Yutarcasına okuyun. Ama düne de dönün. Dünün yapıtlarını da arayın, bulun, okuyun. Değerlendirin. Tartışın.
Onların yarına taşınmasına yardımcı olun.
(Cumhuiyet 26.03.2011)
